Birinci mrtbdn balayaraq qalann zl hisssin qdr gedn tnklri 22 x 18 sm ld drdknc formal saxs novalar vz edir. srlr boyu mxtlif dylrd zrr grm Qz qalas tdricn brpa edilrk orta srlrd, Bak Qala divar il brabr hrin mdafi iin xidmt etmidir. Bel bir fikir sylnilmidir ki, Qz qalas Aberonun baqa mdafi tikintilri kimi qala rolunu oynam, hrin mdafisi n istifad edilmidir. xntnn uca v qaln da ktlsi qllnin evrsin toxunandr. Azrbaycann emblemlrindn biri olan Qz qalas Azrbaycan pul skinaslarnn stnd d dflrl tsvir edilmidir. rihrin imal-rq kncnd yerln qalann miflr v fsanlrl hat olunmu tarixi mxtlif sivilizasiyalar v xalqlarla laqlndirilir. Bu bnzrsizliyi dairvi qlly bitiik xnt ml gtirmidir.
Sanki xnt burularaq qll silindrin evrilir. [9] Aberon qalalarnn btn mdafi gc onlarn damlarnda ylrd v qalaya ediln basqnlara mqavimt balca olaraq qlllrin yast damlarndan aparlrd. Lakin bu cr lokanik mzmunlu kitablrd adtn memarlarn adnn qeyd edildiyi nzr alnsa, "Davudun olu Msud"un Qz qalasn ina edn memar olduunu sylmk mmkndr. Ucal v bayr grkmi il Aberonun, elc d btn Azrbaycann mdafi qlllri irisind tay olmayan Qz qalas, daha ox plannn bnzrsiz formas il diqqti clb edir. yuxarda is 4 metr atr. Dalarn qatq mhlulundan hng qarndan istifad olunmasndan lyas Babayev, Qara hmdov kimi arxeoloqlarmz myyn nticy gliblr. baxmndan memarlq tarixind Qz qalas il Professor Cfr Qiyasi qeyd edir ki, "Qz qalasnn vvlr hans mqsdl ina edilmsi zrind dayanmadan demk olar ki, abidd uzunmddtli passiv mdafi n tikilmi qll tipli qalalarn sciyyvi chtlri var: divarlar ox qalndr (aada 5 m, yuxarda 4 m) , qlly basqn tinldirmk n birinci v ikinci mrtb arasnda pillkn quradrlmayb, divarn irisind az nc mrtby alan su quyusu qurulub, gvdsin bitiik brcl qala divar gedir v s. n balcas is i mkan quruluu baxmndan Qz qalas Aberon qsrlrinin dairvi qlllri il bir olub, onlardan kmiyytc byk hndrly v mrtblrinin oxluu il seilir.". Dala hrlm Tarixi v funksiyas msllrind bu qdr anln yaranmasnn balca sbbi Qz qalasnn yazl qaynaqlarda birbaa anlmamasdr. Diametri 0,7 m olan bu quyu qalann cnub-rq divarnn iinddir. msllrin hllin hrtrfli Quyunun az hisssi Qalann nc mrtbsinin dmsi sviyysindn balayb divar boyu aaya doru 13 m davam edir. Azrbaycandak UNESCO-nun mumdnya rsi obyektlri, Mqdds Bakir Mrymin Msum Hamilliyi kilssi, Azrbaycan Dvlt Knd Tsrrfat Muzeyi, Azrbaycan Musiqi Mdniyyti Dvlt Muzeyi, Leopold v Mstislav Rostropovilrin ev-muzeyi, Xocal soyqrm qurbanlarnn xatir heykli, Azrbaycan Dvlt Akademik Opera v Balet Teatr, Azrbaycan Dvlt Akademik Rus Dram Teatr, Azrbaycan Dvlt Akademik Milli Dram Teatr, Azrbaycan Dvlt Gnc Tamaalar Teatr, Qz qalas Beynlxalq ncsnt Festival, https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qz_qalas&oldid=6499980, Vikipediya:kil kartokasnda viki-iar olan mqallr, Vikipediya:stinadlar istinad ablonlar il gstrilmli mqallr, Creative Commons Attribution-ShareAlike lisenziyas. Btn bunlar mdafi hmiyytli qalalar n xarakterik olduuna gr hr hans mbd, gzti qllsi v ya rsdxana n bel mdafi tdbirlrinin ttbiqi zrurt tkil ed bilmz. 28, cnub trfdn is 31 metrdir. Davudolu) Tikilm tarixi XII sr (e.. Dqiq hesablama sasnda myyn edilmidir ki, qalann divarnn eni bnvr hissd 5 metrdirs, yuxar hisssind tqribn 4,5 mertdir. Qz qalas Baknn, elc d Aberonun n mhtm v sirli memarlq abidsidir. irvanahlar olsa-olsa XII yzild bu qdim abidd brpa v yenidnqurma ilri aparmlar. Quyunun 12 m drinliyind divar genilnir. Qalann birinci mrtbsinin hndrly 3, digr mrtblrin hndrly is orta hesabla 2,5 m-dir. 2000-ci ild rihr Bak qalas v Qz qalasyla birg UNESCO-nun mumdnya rsi siyahsna salnmdr. Uca qll killi bu nadir abidnin almam tarixi-memarlq problemlri oxdur. Azrbaycan Respublikasnn Qalann daxili hisssi 8 mrtby blnr. digr tdqiqatilar onun qdim znd tariximizin qhrmanlq shiflrini ks etdirn Qz qalalar Azrbaycan torpaqlarna sanclan zmtli bayraqlara bnzyirlr. xntn tdqiqatlar gah kontrfors dayaq divar, gah dalaqran, gah da gizli xzin yeri saymlar. mumilikd z ilkin Uzunluu qala divarnn eni qdr olan qap yerinin tal tavannda qalm tikinti qalqlar bunu sbut edir. yerin vvlki nmunlri nmayi olunur. qalann daxili strukturu Qalaya yegan giri yolu onun qrb trfind, Lakin, bzi alimlr bu fikirlrin shv olduunu iddia edirlr. blr. Dini xarakterli tikili qalqlar da 1998-ci ild Qz qalas trafnda aparlm arxeoloji qaznt zaman z xarlmdr. abid kimi mhafiz olunur. qalasnn cnub-qrb divarnda 14 metr Bundan lav, nc mrtbdn balayaraq quyunun v yeddinci mrtbdn aa gedn qaz borusunun mvcudluu tikilinin trb olman tmamil tqzib edir. Qz qalasnn bayr sthind yerdn 14 m ucalqda olan kiik bir kitab d aradrmalar arasndak mbahisni ks bilmmidir. Funksiyaca Qz qalasnn zikkuratn Aberon variant, atprstlik mbdi, skut qllsi, gz qllsi, rsdxana, passiv mdafi tikilisi v s. olmas haqqnda ziddiyytli fikirlr irli srlmdr. Bellikl, Qz qalasna orta srlrd daxil olmaq istyn hr ks hmin quyularn yanndan ehtiyatla kerk, nrdivan vasitsil qapya qalxmal, giri yolu zrind olan qaplardan kemli v nhayt birinci mrtby atmali idi. 19631965-ci illrd qala trafl tdqiq edilmi, prof. hmdov trfindn birinci mrtbd v qalann trafnda arxeoloji qazntlar aparlm, qala divarnn iind yerln su quyusu kf edilmidir. Qz Qalasnda yeddi ocaq-qurbangah var idi. Qz Qalas haqqnda fsan ahzad il balq arasnda ehtirasl sevgidn bhs edir. Digr trfdn bir ox alimlrin fikrin gr Kufi yazlarndan XXII srlrd istifad olunduu n Qala (st qat) hmin srlrd ina olunub. Bu yolla qalann mhndis v bax dayanql gclndirilir. Qalann karnizi (prvaz) z trtibat il qdim Parfiyann yunan-ellinizm dvr memarln xatrladr qllvari silindrik grn v qeyri adi xnts il Qz Qalas qala tipli tikililri xatrladr. ayrlmdr. Qala el bir formadadr ki, hr dmn trfindn fth edildikd dvrn hkmdar v ya ona yaxn olan adamlar qalann qaplarn balayaraq uzun mddt mqavimt gstr bilsinlr. Konservasiya prosesi dvrnd abidnin tarixinin v tyinatnn yrnilmsind Vtnin hr gusind Qz qalalar vardr. Paleoqrafik xsusiyytlrin gr yazn XII-ci sr aid edirlr, lakin bu tarix qalann tmiri il baldr. Bzi tdqiqatlar bu xsin Qz qalasn tikdirn feodal hakim olduunu ehtimal edirlr. [30] Balet ilk df Azrbaycan Dvlt Opera v Balet Teatrnda shnldirilmidir. Qz qalasnn kitabsinin Aberonun monumental xttatlq nnlrind bnzri taplmadndan Msud Davud olunu aradrmalarn bir qismi XII yzild yaam Slcuq byi il eynildirir, bzilri is bakl memar hesab edirlr. Yaznn fonu dadan yonulub, szlr iki stird yazlb. 2000-ci ilin Qalann Khn
Qala qdim qala divarlarnn cnub-rq hisssind, dnizknar parkn (bulvar) yaxnlnda yerln mdafi mqsdli tarixi abiddir. [3], Azrbaycann emblemlrindn biri olan Qz qalas Azrbaycan pul skinaslarnn stnd d dflrl tsvir edilmidir. kmyini sirgmmidir. VIIIVII srlrd Kaspiana v Midiyann brcl mbdlrinin tsiril Xzr dnizi sahilind, tbii yanan atlrin arasnda mhz qdim od hri "Ati Baquan"da tikil bilrdi. baladn iddia edn Qz qalas 19922006-c illrd 1 v 250 manatlq, 2006-c ildn 10 manatlq v 5 qpiklik pul skinaslarnda tsvir edilmidir. bir qza a trafnda mbahislrin heyrtlndirici. il z-z qalsa da, bu mhtm Quyunun 12 m drinliyind divar genilnir. 19621963-c illrd qalann birinci mrtbsinin dmsind arxeoloji qaznt ilri aparlmdr. Hndrly 28 m, diametri birinci mrtbd 16,5 m-dir. zdlnrk ciddi thlk ri hrin gzmli v grmli yerlrin 3D grnts. Maketin zrindki monitorda Qz qalasnn trafnda aparlan qaznt zaman Baknn qdim memarlq abidlrindn biri, X sr aid ediln mscidin qalqlar z xarlmdr. Son illrd Qz qalasnda v onun trafndak meydanda hr il Novruz bayram nliklrinin keirilmsi nnsi yaranmdr. Birinci mrtbdn balayaraq qalann zl hisssin qdr gedn tnklri 22 x 18 sm ld drdknc formal saxs novalar vz edir. Bellikl, Qz qalasna orta srlrd daxil olmaq istyn hr ks hmin quyularn yanndan ehtiyatla kerk, nrdivan vasitsil qapya qalxmal, giri yolu zrind olan qaplardan kemli v nhayt birinci mrtby atmali idi. Bundan sonra abidnin brpas v qorunmasyla bal lav tdbirlr keirilmi v UNESCO-nun 1 fevral 2010-cu il tarixind keiriln sessiyasnda qala thlkd olan abidlr siyahsndan xarlmdr. etdirilir. Digr trfdn bir ox alimlrin fikrin gr Kufi yazlarndan XXII srlrd istifad olunduu n Qala (st qat) hmin srlrd ina olunub. El hmin il Bakda ba vern zlzldn sonra qala 20042009-cu illrd abid Thlkd olan mumdnya rsi abidlri siyahsna salnmdr. v digr tyinat bard frziyylrl, SSR dvr mtbuatnda yaylan Qz qalasnn guya Roma imperatoru Domisiann (I sr) rfin ucaldlm "Kesar mbdi" olmas haqqnda yaylan informasiya bu cr, he bir tarixi, elmi sas olmayan, tendensiyal uydurmadr.[8]. gr ninki Azrbaycanda, elc d Bir ox alimlrin fikrinc, bu gzti 2010-cu ildn etibarn, hr il Qz Qalasnn yaxnlnda Heydr liyev Fondunun, "Qz Qalas" Bdii Qalereyasnn, Bak Masir ncsnt Muzeyinin v "ri hr" Dvlt Tarix-Memarlq Qoruunun tkilatl il beynlxalq "Qz Qalas" Beynlxalq incsnt festival keirilir.[34]. Ekspozisiyada Qz qalasnn qdim rsdxana Daha sonra Bak xanl dvrnd qalann mhkmlndirilmsi mqsdiyl brpa ilrinin aparlmas myyn edilmidir. mumiyytl, Bzi alimlr Ekspozisiyann nvbti blmsind Qz atas) trfindn qalada e. 495014 . u. lk Azrbaycan Azrbaycan hr Bak Bak Yerlir Asf Zeynall ksi, Bak hri Aidiyyat rihr Dvlt Tarix-Memarlq Qoruu Memar Msud Davud bn Hseyn ibn Qara (Msud Msudovich - ?! Quyudan taplan maddi-mdniyyt qalqlar buradan XII srdn balayaraq istifad olunduunu gstrir. faliyyt gstrib. Aberon qsrlrinin qlllrind olduu kimi Qz qalasnda da uca silindrik tutum bayrda aadan yuxarya doru ynglc darald halda, irid ksin mrtblr yuxar qalxdqca genilnir (birinci mrtbd i diametr 6,25 m, sonuncu mrtbd 7,0 m). Qz Qalasnn mqbr olmasn ehtimal etmk mmkn deyil, nki arxeoloji qazntlar zaman qalann irisind dfn izlri akar edilmyib. 1940-c ild byk bstkar frasiyab Bdlbyli hmin fsannin motivlri sasnda ilk Azrbaycan baleti olan Qz qalas baletini yazmdr. Deiklr aquli xtt istiqamtinddir. [14] 1982-ci ild ri hrin rq trfind aparlan genimiqyasl arxeoloji qazntlar nticsind akar ediln ilk yeralt yol orta srlrd Baknn mrkzi ticart ksi saylan amax Qala qapsndan balayb Salyan darvazasna doru gedn ba knin rq trfind imal-cnub istiqamtind yerlir. Dqiq hesablama sasnda myyn edilmidir ki, qalann divarnn eni bnvr hissd 5 metrdirs, yuxar hisssind tqribn 4,5 mertdir. Tikilm atdrlmas n Ola bilsin bu tirlr kontrforsun iind gizli bir tikinti il laqdardr v ya zlzly qar amortizasiya rolunu oynamdr. Mrtblr yast da gnbzlrl rtlb. Aberon yarmadasnda otuzdan ox mdafi tikilisi var idi. zn qalann bandan ataraq Xzr dnizinin sularna qrq Maraa rsdxanasnda keiriln qazntlar zaman bu gnbzin dairsi akar edilib. liyevin tapr sasnda grkmini v struktur quruluunu tan olmaq mmkndr. Ekspozisiyadak stendd qdim sntkarlq Mlumdur ki, Qz Qalasnn l hisssind, aa qapnn 14 metr hndrlynd, 40,6m ll da lvhcikd kufi yazs mvcuddur. Hesablamalar nticsind mlum olmudur ki, quyunun dniz suyunun sviyysi il he bir laqsi yoxdur. biri d ahn aq olduu v evlnmk n dini v hrsalma Saxs tnklr v novalar zrind dulus arxnn izlri aydn grnr. rihrin hrbi tarixi Baqa bir frziyy is Qz qalasnn rsdxana kimi istifad olunmasn irli srr. Qalada xsusil uaqlarn byk marana sbb olacaq "rihrin
Qz qalasnn ilkin olaraq hans mqsdlrl ina edilmsi mslsi myyn edilms d, abidnin XII yzildn Baknn mdafi sistemin daxil olduu v irvanahlarn n mhkm qalalarndan olan Bak qalasnn ba qllsi rolunu oynad mtxssislr trfindn qbul edilmidir. Qz qalasnn tikinti quruluunda maraql chtlrdn biri d onun irisind qayadan ovulub dzldilmi su quyusudur. Bundan lav, qapnn aznda kemid bir ne quyu da mvcud olmudur. xntn tdqiqatlar gah kontrfors dayaq divar, gah dalaqran, gah da gizli xzin yeri saymlar. Orta sr mlliflri irisind Bak abidlrinin tsvirin mhm diqqt ayrm Arif rdbilinin "Bak qbristanlnda el bir gnbd var ki, onu hr kim grs heyrtdn l alar" kimi dqiq nvan olmayan, yayn mlumatlar is bu msllr he bir iq salmr. dekabrnda Qz qalas Qalaya yegan giri yolu onun qrb trfind, yerin vvlki sthindn 2 m hndrlkd v 1,1 m enind olan tal qap yeridir. Yaruslarn iqlandrlmas cnub trfd yerln ensiz pncrlr vasitsil hyata keirilir. Onlar Qbldki birinci minilliyin ilk srlrin aid ediln abidni sas gtrblr. Festival yalnz Yaponiyada deyil, btn dnyada populyarl il seiln q tdbirlrindndir. v 1,10 m enind olan [12], Qalann cnub v cnub-rq trflrini, xsusil dnizi nzart altnda saxlamaq n mazallar dzldilmidir. Bir ox alimlrin fikirlrin gr, Qz qalasnn raqqala mdafi qalasna bnzrliyini sas gtrb onun Gilgilay mdafi sistemin aid olduunu da sylmk olar. Orada da abid eynn bel hng qar il tikildiyindn, Qz Qalasn da antik dvr aid ediblr. Quyudan taplan maddi-mdniyyt qalqlar buradan XII srdn balayaraq istifad olunduunu gstrir. Qz Qalas Bakda yerln memarlq abidsi. Bel ki, VIII mrtbnin tavannn ortasnda olan dairvi deikdn baxdqda birinci mrtbnin dmsini grmk mmkndr. abidnin hndrly imal trfdn Hr gn sevgilisini grmk n balq dnizin knarnda yerln qalann yanna glirdi. Hr mrtb yonma dalarla tikilmi, gnbz formal tavanla rtlmdr. VII-VI srlr aid tikilinin yerind ina olunub, Azrbaycan manatnda Qz qalas tsvirlri, " IVXVIII " . . , .. 5 m drinliy qdr davam etdiriln hmin qaznt nticsind mlum olmudur ki, abidnin bnvrsi dniz trf enili olan nhng bir qayann zrind tikilmidir. Qz qalasnn Aberondak mdafi tipli mhtm qalalara (Mrdkan, Ramana, vlan, Nardaran qalalar) bnzrliyini qeyd etmk olar.[11]. Mhz bu sbbdn [26], Abidd mxtlif dvrlrd v mxtlif sviyylrd brpa ilri aparlmdr. ki, milli mnvi Buradan bel bir nticy glmk olur ki, abidy dniz trfdn bitiik olan kontrfors hmin eniin qarsnda qalaya sas dayaq rolunu oynamdr.[13]. Deiklr aquli ehtimal edirlr. Kitabnin yaz slubu v xtti XII sr yazsna yaxn olduuna gr Qz qalasnn mhz bu dvrd tikildiyi ehtimal edilir. Sanki xnt burularaq qll silindrin evrilir. Professor Zummerin rhbrliyi altnda bir qrup tlb Qz qalasnda arxeoloji qazntlar aparmdr.[16]. qalas v yaxud mdafi istehkamlarnn bir hisssidir, Onlar dnyann mxtlif lklrindn glmi heykltralar trfindn dzldilib. xsusi qeyd edk Qz qalas nhng qaya zrind tikilmidir. O vaxtlardan qala xalq arasnda inam v mhbbtin, paklq v mrdliyin simvoluna evrilrk Qz Qalas adlandrlmaa balad. Qz qalas v irvanahlar Saray arasnda gizli yeralt yolun mhz su quyusunun aa hisssindn balanmas ehtimal olunur. Birinci mrtb il ikinci mrtb arasnda laq yaratmaq yalnz tavanda olan dairvi deikdn nrdivan v ya ip vasitsil mmkndr. Azrbaycan memarlnda, qala tikintisind mdafini gclndirmk n irli xarlm qurularn varlna baqa nmun olaraq Cavanir qalasn gstrmk olar. Tarix-Memarlq Qoruu razisind Abidnin quruluuna saslanaraq onun tarixini qdim dvrlr kib aparan tdqiqatlar Qalann Zrdt dvr Zrdt daxmas, atprstlik mbdi olduunu bildirmidirlr. Tml hissd qala Onun ucaldlma tarixi Qz qalasnn Aberondak mdafi tipli mhtm qalalara (Mrdkan, Ramana, vlan, Nardaran qalalar) bnzrliyini qeyd etmk olar. Qz Qalasnn imal-rqi Albaniyann mdafi qalalarndak memarlq elementlri il oxarln qeyd edrk onu eramzn VVI srlrin d aid edn mtxssislr d vardr. 18 iyun 2022-ci il tarixind rihr DTMQ darsinin dar Heytinin sdri ahin Seyidzadnin Lahor qdim Qala hr Administrasiyasnn rhbri Kamran Laari il gr ba tutub. 3000 ildn artqdr. Yaz kalliqrafik qalasnn mdafi obyekti rolunu oynamas il bal frziyy Hr mrtbd hmin rm olan yerd yarmdair klind taxa almdr. 2010-cu ildn etibarn, hr il Qz Qalasnn yaxnlnda Heydr liyev Fondunun, "Qz Qalas" Bdii Qalereyasnn, Bak Masir ncsnt Muzeyinin v "ri hr" Dvlt Tarix-Memarlq Qoruunun tkilatl il beynlxalq "Qz Qalas" Beynlxalq incsnt festival keirilir. xntnn uca v qaln da ktlsi qllnin evrsin toxunandr. formasnda olan bu kincisi analogiyas olmadndan kitabnin mtni "Msud Davud olunun qbbsi" (baqa bir oxunua gr qllsi) tin izah olunur. Bellikl grnr ki, Qz Qalas qll-mayak nmunsidir. burada qalan ucaldan Qalann cnub-qrb trfindki divar daxilind ikinci mrtbdn balayaraq yeddinci mrtby qdr dadan sliq il hrlm, quyu formasnda rm (oyuq) vardr. [25], Dini xarakterli tikili qalqlar da 1998-ci ild Qz qalas trafnda aparlm arxeoloji qaznt zaman z xarlmdr. qalas tbii proseslrin tsiri nticsind mhm rol oynaya bilck elmi tdqiqatlar yaxn rqd analoqu olmayan bir abiddir.. da aparlb. mvzularna geni yer sthindn 2 m hndrlkd Lakin bununla bel razid ilk insan mskunlamasnn Paleolit dvrn tsadf etmsi sbut edilmidir. Monitorlarda Qz Qalas irvanahlarn mumi mdafi tikililri sistemin daxil olan mdafi tikilisi idi v thlk haqqnda gndzlr tst, geclr is alov vasitsil siqnal vern mayak kimi faliyyt gstrirdi. memarl geni ksini mlliflr gr, qalann qzla Yazda "gnbz" sznn mvcudluu bizi Qz Qalasnn rsdxana olmas ideyasna yaxn edir. Qz qalasnda xntnn dairvi qll ucalnda qalxmas, onlarn st meydanalar arasnda vaxtil birbaa balln olduunu gstrir. [35], Azrbaycan festivalda ilk df Hokkaydo Universiteti Xarici Tlblr Assosiasiyasnn prezidenti liby Mmmdovun tbbs il dzldilmi Qz qalas v milli geyimli insan fiqurlar tmsil edilmidir. Qz qalasnn adnn mnyi byk zaman deiklr vardr. Qalann daxili hisssi 8 mrtby blnr. qz) sasn Qz qalas Qz qalas 19922006-c illrd 1 v 250 manatlq,[31] 2006-c ildn 10 manatlq[32] v 5 qpiklik[33] pul skinaslarnda tsvir edilmidir. Quyunun suyu kimyvi analiz olunmu, onun imk n tam yararl olmas myynldirilmidir. qorunub saxlanmasna v tbliin VII-VI srlr aid tikilinin yerind ina olunub) slubu irvan-Aberon memarlq mktbi Hndrly 29,5 m Vziyyti muzey UNESCO mumdnya rsiRsmi ad: Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden TowerTipiMdniKriteriyaviTyin edilib2000stinad nm.Dvlt AzrbaycanRegionAvropa v Asiya Azrbaycandak tarixi abidlrin milli qeydiyyatstinad nm.KateqoriyaEvhmiyytiDnya hmiyytliQz qalasQz qalas Dadan hrlm bu tavanlarn ortasnda dairvi deiklr vardr.
Hndrly 28 m, diametri birinci mrtbd 16,5 m-dir. qalasnn tkrarolunmaz Tarixdn mlumdur ki, Qafqaz Albaniyasnn cnub hrlrindn saylan Bak, Sasanilrin tsiri altnda idi. XII-ci srd Qz Qalas Bak hrinin mdafi sistemin daxil idi. Abidd geni brpa v tdqiqat ilri Azrbaycan SSR qurulduqdan sonra aparlmdr. bu maddi-mdniyyt abidsind Bunu abidnin tikinti quruluundak dyiikliklr d sbut edir. etmidir. ekspozisiyas yaradlb. nki baqa Aberon qalalarnda tikinti zaman hakimiyytd olan irvanah byk tntn v dbdb il kitablrd gstrildiyi halda, Aberonun n mhtm abidsind bel kitab gstricisi yoxdur. "K ", , 1976, C. Qiyasi Nizami dvrnn memarlq abidlri, Bak, q nriyyat, 1991, sh 162, C. Qiyasi Nizami dvrnn memarlq abidlri, Bak, q nriyyat, 1991, sh 163, C. Qiyasi Nizami dvrnn memarlq abidlri, Bak, q nriyyat, 1991, sh 164, S. Aurbyli Bak hrinin tarixi, Bak, 2007, sh 154, Azrbaycandak tarixi abidlrin milli qeydiyyat, Azrbaycan Dvlt Opera v Balet Teatrnda, "ri hr" Dvlt Tarix-Memarlq Qoruunun, "Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower", http://www.azadliq.org/content/article/2182488.html, Geheimnis des Jungfrauenturm soll gelst werden, Mythisches Bauwerk, mit Laser durchleuchtet, The monumental inscriptions from early Islamic Iran and Transoxiana, "Decision 27COM 7B.59 Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower (Azerbaijan)", "Decides to retain the Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower (Azerbaijan) on the List of World Heritage in Danger", frasiyab Bdlbylinin yaradclnn xronologiyas. qalasnn yuxardan grn Bel ki, VIII mrtbnin tavannn ortasnda olan dairvi deikdn baxdqda birinci mrtbnin dmsini grmk mmkndr. Hr il bu festival yerli sakinlrl yana, xarici lklrdn glmi iki milyondan ox insan ziyart edir. Qz Knardan v yuxardan baxdqda is bu doqquz grnts yaradaraq binann "9" klind tikilmsi effektini verir. oxsayl fsanlrl baldr. Abidd geni brpa v tdqiqat ilri Azrbaycan SSR qurulduqdan sonra aparlmdr. qarda (bzi mnblrd hkmdar v elmi aradrmalardan bhs edilir. O, dnizin zrind "sevgi inamnn yelknlrind" ar-ar yeriyirdi. Qz qalasnn trafnda aparlan qaznt zaman Baknn qdim memarlq abidlrindn biri, X sr aid ediln mscidin qalqlar z xarlmdr. Qz Qalasnn imal-rqi Albaniyann mdafi qalalarndak memarlq elementlri il oxarln qeyd edrk onu eramzn VVI srlrin d aid edn mtxssislr d vardr. Azrbaycan mllimi.- 2014.- 26 sentyabr.- S.9. hrin iqtisadi, gndlik hyat, qorunub saxlanmas v mvcud Ucal v bayr grkmi il Aberonun, elc d btn Azrbaycann mdafi qlllri irisind tay olmayan Qz qalas, daha ox plannn bnzrsiz formas il diqqti clb edir. Bu sbbdn Qz qalasnn irvanahlar anda ucaldlmas fikri birmna olaraq rdd edilmidir. sthlrd zml bdiilik, spiralvari lav hrkt yaradr. Vaxt gedirdi. siyahsna salnb. Birincisi ona gr ki, kitab Dairvi Mrdkan qalas v Nardaran qalasnda olduu sayaq zlk hrgy zvi daxil edilmmidir v bu sbbdn d mtxssislrin ksriyyti onun sonradan divara quradrldn qbul edirlr. abid tarixin btn kinci mrtbdn axrnc mrtbydk laq divarn irisind dzldilmi dolama pillknlr vasitsi il hyata keirilir. Qz qalasnn grkmind dinclik v grginlik zvi kild birlrk yenilmzlik, alnmazlq rmzi yaratmdr. Bundan sonra abidnin brpas v qorunmasyla bal lav tdbirlr keirilmi v UNESCO-nun 1 fevral 2010-cu il tarixind keiriln sessiyasnda qala thlkd olan abidlr siyahsndan xarlmdr.[27][28][29]. Bu bnzrsizliyi dairvi qlly bitiik xnt ml gtirmidir. Lakin bir gn, geri qaydarkn, balqnn inam bdrdi v o, batmaa balad. Bzi tdqiqatlar bu xsin Qz qalasn tikdirn feodal hakim olduunu ehtimal edirlr. Sylniln digr fsanlrdn Kitabnin xtti slubca XII yzil aid edils d, Qz qalasnn hmin ada tikilmsi fikrini bir ox mtxssislr qbul etmirlr. Qalaya yegan giri yolu onun qrb trfind, yerin vvlki sthindn 2 m hndrlkd v 1,1 m enind olan tal qap yeridir. Saxs tnklr v novalar zrind dulus arxnn izlri aydn grnr.[15]. Aberon qsrlrinin qlllrind olduu kimi Qz qalasnda da uca silindrik tutum bayrda aadan yuxarya doru ynglc darald halda, irid ksin mrtblr yuxar qalxdqca genilnir (birinci mrtbd i diametr 6,25 m, sonuncu mrtbd 7,0 m). Bu shif sonuncu df 20 iyun 2022 07:07 tarixind redakt edilib. xsusiyytlrin gr XII sr aid edilir. Dniz trfindn v ya qurudan thlk olanda qaladan gndzlr tst, geclr is alov vasitsil digr mdafi tikililrin siqnal verilirdi. Tnklrin bir-birin geydirilmi hisslri (l trfi v divarnn xarici) hng mhlulu il mhkmlndirilmidir. Qdim #rihrin Qrb qapsndan daxil olan kimi #irvanahlar Saray minar v gnbzlrinin zmti il hr ksin diqqtini clb edir. Qalaya yegan giri yolu onun qrb trfind, yerin vvlki sthindn 2 m hndrlkd v 1,1 m enind olan tal qap yeridir.Azrbaycann emblemlrindn biri olan Qz qalas Azrbaycan pul skinaslarnn stnd d dflrl tsvir edilmidir.Son illrd Qz qalasnda v onun trafndak meydanda hr il Novruz bayram nliklrinin keirilmsi nnsi yaranmdr.Mndricat 1Tarixi 2Funksiyas 3Memarlq xsusiyytlri 4Tdqiqi 5Arxeoloji qazntlar 6Brpas 7Mdniyytd 8Xaricd tannmas 9Qalereya 9.1Azrbaycan manatnda Qz qalas tsvirlri 9.1.11992-ci ild buraxlm skinazlar 9.1.21993-c ild buraxlm skinazlar 10stinadlar 11Xarici keidlr. grmk mmkndr. xtt istiqamtinddir. rihrin imal-rq kncnd yerln qalann miflr v fsanlrl hat olunmu tarixi mxtlif sivilizasiyalar v xalqlarla laqlndirilir. saray il birlikd UNESCO-nun Dnya rs Deiklr aquli xtt istiqamtinddir. Birinci mrtbd divarn qalnl 5 m- atr. SSR dvr mtbuatnda yaylan Qz qalasnn guya Roma imperatoru Domisiann (I sr) rfin ucaldlm "Kesar mbdi" olmas haqqnda yaylan informasiya bu cr, he bir tarixi, elmi sas olmayan, tendensiyal uydurmadr. Hesablamalar nticsind mlum olmudur ki, quyunun dniz suyunun sviyysi il he bir laqsi yoxdur. yerlir. lk brpa ilrinin irvanahlar dvlti zamannda aparld gman olunur. Ehtimal etmk olar ki, Qz qalas Sasani imperiyasnn, imaldak mrzbanlnda, mhz Albaniya razisind tikdirdiklri mdafi sistemin daxil idi. nki baqa Aberon qalalarnda tikinti zaman hakimiyytd olan irvanah byk tntn v dbdb il kitablrd gstrildiyi halda, Aberonun n mhtm abidsind bel kitab gstricisi yoxdur. [2], Dadan hrlm bu tavanlarn ortasnda dairvi deiklr vardr. [36], 1992-ci ild buraxlm 1 manatlq sginas, 1992-ci ild buraxlm 10 manatlq sginas, 1992-ci ild buraxlm 250 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 1 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 5 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 10 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 50 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 100 manatlq sginas. xnt hm d qalaya n ox hcum gzlnn rq trfdn qoyulmudur. Kitabnin xtti slubca XII yzil aid edils d, Qz qalasnn hmin ada tikilmsi fikrini bir ox mtxssislr qbul etmirlr. v mahiyyti yetrinc rt qoyan Funksiyaca Qz qalasnn zikkuratn Aberon variant, atprstlik mbdi, skut qllsi, gz qllsi, rsdxana, passiv mdafi tikilisi v s. olmas haqqnda ziddiyytli fikirlr irli srlmdr. Quyunun az hisssi Qalann nc mrtbsinin dmsi sviyysindn balayb divar boyu aaya doru 13 m davam edir. Bel ki, Qz Qalasnn iri v bayr konstruksiyalarnn trafl yrnlmsi bel bir qti qnat gtirib xarr ki, o, mdafi tikilisi deyil, mayak (dniz fnri) deyil v, tbii ki, siqnal gllsi deyil. Qalann cnub v cnub-rq trflrini, xsusil dnizi nzart altnda saxlamaq n mazallar dzldilmidir. Lakin tyinatndan asl olmayaraq tikilinin misilsiz memarlq Dnya hmiyytli bu abidnin yenisi il vz edilib. Onun imal v cnub divarnda enib qalxmaq n 1012 sm drinlikd ayaq yerlri vardr. bal frziyylr, fsanlr v Bak hrinin Qll xntsnn st hisslrinin qabarq fqi da sralar il plastik zlnmsi (bu sralar aras kkliklr ilkin dvrlrd a hng ktlsi il dolu olub.) gni v odu bildirn v Bu frziyylrin Quyunun thlksizliyini tmin etmk n onu qala divar irisind gizltmilr. Bunu abidnin tikinti quruluundak dyiikliklr d sbut edir. rolunu oynamas frziyysin d
lk df bu yaz grkmli rqnas N.Xankov trfindn oxunub: "Msud ibn Davudun gnbzi (qbbsi)". 19621963-c illrd qalann birinci mrtbsinin dmsind arxeoloji qaznt ilri aparlmdr. Bu tdqiqatlarn ehtimalna gr atgah mbdi olan Qz qalas e.. Qalann qaps kemid bir ne qatdan ibart olmudur. Qz qalasnn tikinti quruluunda maraql chtlrdn biri d onun irisind qayadan ovulub dzldilmi su quyusudur. Bzi Qz qalas unikal-konstruktiv quruluuna Dadan hrlm bu tavanlarn ortasnda dairvi deiklr vardr. Bu sbbdn Qz qalasnn irvanahlar anda ucaldlmas fikri birmna olaraq rdd edilmidir. Qalann ad, ox gman ki, Gz Qalasnn thrif olunmu formasdr, yani "nzart qalas" Eyni zamanda qala mayak rolunu da oynayrd. bard film nmayi rmn irisin uzunluu 4045 sm, diametri 2530 sm, divarnn qalnl is 2,2 sm olan saxs tnklr yuxardan aaya doru bir-birinin irisin geydirilmkl yerldirilmidir. interval rivsind aparlmas 1992-ci ild buraxlm 1 manatlq sginas, 1992-ci ild buraxlm 10 manatlq sginas, 1992-ci ild buraxlm 250 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 1 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 5 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 10 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 50 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 100 manatlq sginas. Bak Qz qalas dahi sntkar bacarnn gcl bdiilik drcsin yksltdiyi, zmt simvoluna evirdiyi sadlik nmunsidir. Dorudan da Qz qllr yrldilri crfi mvqlr gr mhm v lnmzdr. blmsindki heliodispley Dadan hrlm nhng silindr
oxayr. 5 m drinliy qdr davam etdiriln hmin qaznt nticsind mlum olmudur ki, abidnin bnvrsi dniz trf enili olan nhng bir qayann zrind tikilmidir.
Sanki xnt burularaq qll silindrin evrilir. [9] Aberon qalalarnn btn mdafi gc onlarn damlarnda ylrd v qalaya ediln basqnlara mqavimt balca olaraq qlllrin yast damlarndan aparlrd. Lakin bu cr lokanik mzmunlu kitablrd adtn memarlarn adnn qeyd edildiyi nzr alnsa, "Davudun olu Msud"un Qz qalasn ina edn memar olduunu sylmk mmkndr. Ucal v bayr grkmi il Aberonun, elc d btn Azrbaycann mdafi qlllri irisind tay olmayan Qz qalas, daha ox plannn bnzrsiz formas il diqqti clb edir. yuxarda is 4 metr atr. Dalarn qatq mhlulundan hng qarndan istifad olunmasndan lyas Babayev, Qara hmdov kimi arxeoloqlarmz myyn nticy gliblr. baxmndan memarlq tarixind Qz qalas il Professor Cfr Qiyasi qeyd edir ki, "Qz qalasnn vvlr hans mqsdl ina edilmsi zrind dayanmadan demk olar ki, abidd uzunmddtli passiv mdafi n tikilmi qll tipli qalalarn sciyyvi chtlri var: divarlar ox qalndr (aada 5 m, yuxarda 4 m) , qlly basqn tinldirmk n birinci v ikinci mrtb arasnda pillkn quradrlmayb, divarn irisind az nc mrtby alan su quyusu qurulub, gvdsin bitiik brcl qala divar gedir v s. n balcas is i mkan quruluu baxmndan Qz qalas Aberon qsrlrinin dairvi qlllri il bir olub, onlardan kmiyytc byk hndrly v mrtblrinin oxluu il seilir.". Dala hrlm Tarixi v funksiyas msllrind bu qdr anln yaranmasnn balca sbbi Qz qalasnn yazl qaynaqlarda birbaa anlmamasdr. Diametri 0,7 m olan bu quyu qalann cnub-rq divarnn iinddir. msllrin hllin hrtrfli Quyunun az hisssi Qalann nc mrtbsinin dmsi sviyysindn balayb divar boyu aaya doru 13 m davam edir. Azrbaycandak UNESCO-nun mumdnya rsi obyektlri, Mqdds Bakir Mrymin Msum Hamilliyi kilssi, Azrbaycan Dvlt Knd Tsrrfat Muzeyi, Azrbaycan Musiqi Mdniyyti Dvlt Muzeyi, Leopold v Mstislav Rostropovilrin ev-muzeyi, Xocal soyqrm qurbanlarnn xatir heykli, Azrbaycan Dvlt Akademik Opera v Balet Teatr, Azrbaycan Dvlt Akademik Rus Dram Teatr, Azrbaycan Dvlt Akademik Milli Dram Teatr, Azrbaycan Dvlt Gnc Tamaalar Teatr, Qz qalas Beynlxalq ncsnt Festival, https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qz_qalas&oldid=6499980, Vikipediya:kil kartokasnda viki-iar olan mqallr, Vikipediya:stinadlar istinad ablonlar il gstrilmli mqallr, Creative Commons Attribution-ShareAlike lisenziyas. Btn bunlar mdafi hmiyytli qalalar n xarakterik olduuna gr hr hans mbd, gzti qllsi v ya rsdxana n bel mdafi tdbirlrinin ttbiqi zrurt tkil ed bilmz. 28, cnub trfdn is 31 metrdir. Davudolu) Tikilm tarixi XII sr (e.. Dqiq hesablama sasnda myyn edilmidir ki, qalann divarnn eni bnvr hissd 5 metrdirs, yuxar hisssind tqribn 4,5 mertdir. Qz qalas Baknn, elc d Aberonun n mhtm v sirli memarlq abidsidir. irvanahlar olsa-olsa XII yzild bu qdim abidd brpa v yenidnqurma ilri aparmlar. Quyunun 12 m drinliyind divar genilnir. Qalann birinci mrtbsinin hndrly 3, digr mrtblrin hndrly is orta hesabla 2,5 m-dir. 2000-ci ild rihr Bak qalas v Qz qalasyla birg UNESCO-nun mumdnya rsi siyahsna salnmdr. Uca qll killi bu nadir abidnin almam tarixi-memarlq problemlri oxdur. Azrbaycan Respublikasnn Qalann daxili hisssi 8 mrtby blnr. digr tdqiqatilar onun qdim znd tariximizin qhrmanlq shiflrini ks etdirn Qz qalalar Azrbaycan torpaqlarna sanclan zmtli bayraqlara bnzyirlr. xntn tdqiqatlar gah kontrfors dayaq divar, gah dalaqran, gah da gizli xzin yeri saymlar. mumilikd z ilkin Uzunluu qala divarnn eni qdr olan qap yerinin tal tavannda qalm tikinti qalqlar bunu sbut edir. yerin vvlki nmunlri nmayi olunur. qalann daxili strukturu Qalaya yegan giri yolu onun qrb trfind, Lakin, bzi alimlr bu fikirlrin shv olduunu iddia edirlr. blr. Dini xarakterli tikili qalqlar da 1998-ci ild Qz qalas trafnda aparlm arxeoloji qaznt zaman z xarlmdr. abid kimi mhafiz olunur. qalasnn cnub-qrb divarnda 14 metr Bundan lav, nc mrtbdn balayaraq quyunun v yeddinci mrtbdn aa gedn qaz borusunun mvcudluu tikilinin trb olman tmamil tqzib edir. Qz qalasnn bayr sthind yerdn 14 m ucalqda olan kiik bir kitab d aradrmalar arasndak mbahisni ks bilmmidir. Funksiyaca Qz qalasnn zikkuratn Aberon variant, atprstlik mbdi, skut qllsi, gz qllsi, rsdxana, passiv mdafi tikilisi v s. olmas haqqnda ziddiyytli fikirlr irli srlmdr. Bellikl, Qz qalasna orta srlrd daxil olmaq istyn hr ks hmin quyularn yanndan ehtiyatla kerk, nrdivan vasitsil qapya qalxmal, giri yolu zrind olan qaplardan kemli v nhayt birinci mrtby atmali idi. 19631965-ci illrd qala trafl tdqiq edilmi, prof. hmdov trfindn birinci mrtbd v qalann trafnda arxeoloji qazntlar aparlm, qala divarnn iind yerln su quyusu kf edilmidir. Qz Qalasnda yeddi ocaq-qurbangah var idi. Qz Qalas haqqnda fsan ahzad il balq arasnda ehtirasl sevgidn bhs edir. Digr trfdn bir ox alimlrin fikrin gr Kufi yazlarndan XXII srlrd istifad olunduu n Qala (st qat) hmin srlrd ina olunub. Bu yolla qalann mhndis v bax dayanql gclndirilir. Qalann karnizi (prvaz) z trtibat il qdim Parfiyann yunan-ellinizm dvr memarln xatrladr qllvari silindrik grn v qeyri adi xnts il Qz Qalas qala tipli tikililri xatrladr. ayrlmdr. Qala el bir formadadr ki, hr dmn trfindn fth edildikd dvrn hkmdar v ya ona yaxn olan adamlar qalann qaplarn balayaraq uzun mddt mqavimt gstr bilsinlr. Konservasiya prosesi dvrnd abidnin tarixinin v tyinatnn yrnilmsind Vtnin hr gusind Qz qalalar vardr. Paleoqrafik xsusiyytlrin gr yazn XII-ci sr aid edirlr, lakin bu tarix qalann tmiri il baldr. Bzi tdqiqatlar bu xsin Qz qalasn tikdirn feodal hakim olduunu ehtimal edirlr. [30] Balet ilk df Azrbaycan Dvlt Opera v Balet Teatrnda shnldirilmidir. Qz qalasnn kitabsinin Aberonun monumental xttatlq nnlrind bnzri taplmadndan Msud Davud olunu aradrmalarn bir qismi XII yzild yaam Slcuq byi il eynildirir, bzilri is bakl memar hesab edirlr. Yaznn fonu dadan yonulub, szlr iki stird yazlb. 2000-ci ilin Qalann Khn
Qala qdim qala divarlarnn cnub-rq hisssind, dnizknar parkn (bulvar) yaxnlnda yerln mdafi mqsdli tarixi abiddir. [3], Azrbaycann emblemlrindn biri olan Qz qalas Azrbaycan pul skinaslarnn stnd d dflrl tsvir edilmidir. kmyini sirgmmidir. VIIIVII srlrd Kaspiana v Midiyann brcl mbdlrinin tsiril Xzr dnizi sahilind, tbii yanan atlrin arasnda mhz qdim od hri "Ati Baquan"da tikil bilrdi. baladn iddia edn Qz qalas 19922006-c illrd 1 v 250 manatlq, 2006-c ildn 10 manatlq v 5 qpiklik pul skinaslarnda tsvir edilmidir. bir qza a trafnda mbahislrin heyrtlndirici. il z-z qalsa da, bu mhtm Quyunun 12 m drinliyind divar genilnir. 19621963-c illrd qalann birinci mrtbsinin dmsind arxeoloji qaznt ilri aparlmdr. Hndrly 28 m, diametri birinci mrtbd 16,5 m-dir. zdlnrk ciddi thlk ri hrin gzmli v grmli yerlrin 3D grnts. Maketin zrindki monitorda Qz qalasnn trafnda aparlan qaznt zaman Baknn qdim memarlq abidlrindn biri, X sr aid ediln mscidin qalqlar z xarlmdr. Son illrd Qz qalasnda v onun trafndak meydanda hr il Novruz bayram nliklrinin keirilmsi nnsi yaranmdr. Birinci mrtbdn balayaraq qalann zl hisssin qdr gedn tnklri 22 x 18 sm ld drdknc formal saxs novalar vz edir. Bellikl, Qz qalasna orta srlrd daxil olmaq istyn hr ks hmin quyularn yanndan ehtiyatla kerk, nrdivan vasitsil qapya qalxmal, giri yolu zrind olan qaplardan kemli v nhayt birinci mrtby atmali idi. Bundan sonra abidnin brpas v qorunmasyla bal lav tdbirlr keirilmi v UNESCO-nun 1 fevral 2010-cu il tarixind keiriln sessiyasnda qala thlkd olan abidlr siyahsndan xarlmdr. etdirilir. Digr trfdn bir ox alimlrin fikrin gr Kufi yazlarndan XXII srlrd istifad olunduu n Qala (st qat) hmin srlrd ina olunub. El hmin il Bakda ba vern zlzldn sonra qala 20042009-cu illrd abid Thlkd olan mumdnya rsi abidlri siyahsna salnmdr. v digr tyinat bard frziyylrl, SSR dvr mtbuatnda yaylan Qz qalasnn guya Roma imperatoru Domisiann (I sr) rfin ucaldlm "Kesar mbdi" olmas haqqnda yaylan informasiya bu cr, he bir tarixi, elmi sas olmayan, tendensiyal uydurmadr.[8]. gr ninki Azrbaycanda, elc d Bir ox alimlrin fikrinc, bu gzti 2010-cu ildn etibarn, hr il Qz Qalasnn yaxnlnda Heydr liyev Fondunun, "Qz Qalas" Bdii Qalereyasnn, Bak Masir ncsnt Muzeyinin v "ri hr" Dvlt Tarix-Memarlq Qoruunun tkilatl il beynlxalq "Qz Qalas" Beynlxalq incsnt festival keirilir.[34]. Ekspozisiyada Qz qalasnn qdim rsdxana Daha sonra Bak xanl dvrnd qalann mhkmlndirilmsi mqsdiyl brpa ilrinin aparlmas myyn edilmidir. mumiyytl, Bzi alimlr Ekspozisiyann nvbti blmsind Qz atas) trfindn qalada e. 495014 . u. lk Azrbaycan Azrbaycan hr Bak Bak Yerlir Asf Zeynall ksi, Bak hri Aidiyyat rihr Dvlt Tarix-Memarlq Qoruu Memar Msud Davud bn Hseyn ibn Qara (Msud Msudovich - ?! Quyudan taplan maddi-mdniyyt qalqlar buradan XII srdn balayaraq istifad olunduunu gstrir. faliyyt gstrib. Aberon qsrlrinin qlllrind olduu kimi Qz qalasnda da uca silindrik tutum bayrda aadan yuxarya doru ynglc darald halda, irid ksin mrtblr yuxar qalxdqca genilnir (birinci mrtbd i diametr 6,25 m, sonuncu mrtbd 7,0 m). Qz Qalasnn mqbr olmasn ehtimal etmk mmkn deyil, nki arxeoloji qazntlar zaman qalann irisind dfn izlri akar edilmyib. 1940-c ild byk bstkar frasiyab Bdlbyli hmin fsannin motivlri sasnda ilk Azrbaycan baleti olan Qz qalas baletini yazmdr. Deiklr aquli xtt istiqamtinddir. [14] 1982-ci ild ri hrin rq trfind aparlan genimiqyasl arxeoloji qazntlar nticsind akar ediln ilk yeralt yol orta srlrd Baknn mrkzi ticart ksi saylan amax Qala qapsndan balayb Salyan darvazasna doru gedn ba knin rq trfind imal-cnub istiqamtind yerlir. Dqiq hesablama sasnda myyn edilmidir ki, qalann divarnn eni bnvr hissd 5 metrdirs, yuxar hisssind tqribn 4,5 mertdir. Tikilm atdrlmas n Ola bilsin bu tirlr kontrforsun iind gizli bir tikinti il laqdardr v ya zlzly qar amortizasiya rolunu oynamdr. Mrtblr yast da gnbzlrl rtlb. Aberon yarmadasnda otuzdan ox mdafi tikilisi var idi. zn qalann bandan ataraq Xzr dnizinin sularna qrq Maraa rsdxanasnda keiriln qazntlar zaman bu gnbzin dairsi akar edilib. liyevin tapr sasnda grkmini v struktur quruluunu tan olmaq mmkndr. Ekspozisiyadak stendd qdim sntkarlq Mlumdur ki, Qz Qalasnn l hisssind, aa qapnn 14 metr hndrlynd, 40,6m ll da lvhcikd kufi yazs mvcuddur. Hesablamalar nticsind mlum olmudur ki, quyunun dniz suyunun sviyysi il he bir laqsi yoxdur. biri d ahn aq olduu v evlnmk n dini v hrsalma Saxs tnklr v novalar zrind dulus arxnn izlri aydn grnr. rihrin hrbi tarixi Baqa bir frziyy is Qz qalasnn rsdxana kimi istifad olunmasn irli srr. Qalada xsusil uaqlarn byk marana sbb olacaq "rihrin
Qz qalasnn ilkin olaraq hans mqsdlrl ina edilmsi mslsi myyn edilms d, abidnin XII yzildn Baknn mdafi sistemin daxil olduu v irvanahlarn n mhkm qalalarndan olan Bak qalasnn ba qllsi rolunu oynad mtxssislr trfindn qbul edilmidir. Qz qalasnn tikinti quruluunda maraql chtlrdn biri d onun irisind qayadan ovulub dzldilmi su quyusudur. Bundan lav, qapnn aznda kemid bir ne quyu da mvcud olmudur. xntn tdqiqatlar gah kontrfors dayaq divar, gah dalaqran, gah da gizli xzin yeri saymlar. Orta sr mlliflri irisind Bak abidlrinin tsvirin mhm diqqt ayrm Arif rdbilinin "Bak qbristanlnda el bir gnbd var ki, onu hr kim grs heyrtdn l alar" kimi dqiq nvan olmayan, yayn mlumatlar is bu msllr he bir iq salmr. dekabrnda Qz qalas Qalaya yegan giri yolu onun qrb trfind, yerin vvlki sthindn 2 m hndrlkd v 1,1 m enind olan tal qap yeridir. Yaruslarn iqlandrlmas cnub trfd yerln ensiz pncrlr vasitsil hyata keirilir. Onlar Qbldki birinci minilliyin ilk srlrin aid ediln abidni sas gtrblr. Festival yalnz Yaponiyada deyil, btn dnyada populyarl il seiln q tdbirlrindndir. v 1,10 m enind olan [12], Qalann cnub v cnub-rq trflrini, xsusil dnizi nzart altnda saxlamaq n mazallar dzldilmidir. Bir ox alimlrin fikirlrin gr, Qz qalasnn raqqala mdafi qalasna bnzrliyini sas gtrb onun Gilgilay mdafi sistemin aid olduunu da sylmk olar. Orada da abid eynn bel hng qar il tikildiyindn, Qz Qalasn da antik dvr aid ediblr. Quyudan taplan maddi-mdniyyt qalqlar buradan XII srdn balayaraq istifad olunduunu gstrir. Qz Qalas Bakda yerln memarlq abidsi. Bel ki, VIII mrtbnin tavannn ortasnda olan dairvi deikdn baxdqda birinci mrtbnin dmsini grmk mmkndr. abidnin hndrly imal trfdn Hr gn sevgilisini grmk n balq dnizin knarnda yerln qalann yanna glirdi. Hr mrtb yonma dalarla tikilmi, gnbz formal tavanla rtlmdr. VII-VI srlr aid tikilinin yerind ina olunub, Azrbaycan manatnda Qz qalas tsvirlri, " IVXVIII " . . , .. 5 m drinliy qdr davam etdiriln hmin qaznt nticsind mlum olmudur ki, abidnin bnvrsi dniz trf enili olan nhng bir qayann zrind tikilmidir. Qz qalasnn Aberondak mdafi tipli mhtm qalalara (Mrdkan, Ramana, vlan, Nardaran qalalar) bnzrliyini qeyd etmk olar.[11]. Mhz bu sbbdn [26], Abidd mxtlif dvrlrd v mxtlif sviyylrd brpa ilri aparlmdr. ki, milli mnvi Buradan bel bir nticy glmk olur ki, abidy dniz trfdn bitiik olan kontrfors hmin eniin qarsnda qalaya sas dayaq rolunu oynamdr.[13]. Deiklr aquli ehtimal edirlr. Kitabnin yaz slubu v xtti XII sr yazsna yaxn olduuna gr Qz qalasnn mhz bu dvrd tikildiyi ehtimal edilir. Sanki xnt burularaq qll silindrin evrilir. Professor Zummerin rhbrliyi altnda bir qrup tlb Qz qalasnda arxeoloji qazntlar aparmdr.[16]. qalas v yaxud mdafi istehkamlarnn bir hisssidir, Onlar dnyann mxtlif lklrindn glmi heykltralar trfindn dzldilib. xsusi qeyd edk Qz qalas nhng qaya zrind tikilmidir. O vaxtlardan qala xalq arasnda inam v mhbbtin, paklq v mrdliyin simvoluna evrilrk Qz Qalas adlandrlmaa balad. Qz qalas v irvanahlar Saray arasnda gizli yeralt yolun mhz su quyusunun aa hisssindn balanmas ehtimal olunur. Birinci mrtb il ikinci mrtb arasnda laq yaratmaq yalnz tavanda olan dairvi deikdn nrdivan v ya ip vasitsil mmkndr. Azrbaycan memarlnda, qala tikintisind mdafini gclndirmk n irli xarlm qurularn varlna baqa nmun olaraq Cavanir qalasn gstrmk olar. Tarix-Memarlq Qoruu razisind Abidnin quruluuna saslanaraq onun tarixini qdim dvrlr kib aparan tdqiqatlar Qalann Zrdt dvr Zrdt daxmas, atprstlik mbdi olduunu bildirmidirlr. Tml hissd qala Onun ucaldlma tarixi Qz qalasnn Aberondak mdafi tipli mhtm qalalara (Mrdkan, Ramana, vlan, Nardaran qalalar) bnzrliyini qeyd etmk olar. Qz Qalasnn imal-rqi Albaniyann mdafi qalalarndak memarlq elementlri il oxarln qeyd edrk onu eramzn VVI srlrin d aid edn mtxssislr d vardr. 18 iyun 2022-ci il tarixind rihr DTMQ darsinin dar Heytinin sdri ahin Seyidzadnin Lahor qdim Qala hr Administrasiyasnn rhbri Kamran Laari il gr ba tutub. 3000 ildn artqdr. Yaz kalliqrafik qalasnn mdafi obyekti rolunu oynamas il bal frziyy Hr mrtbd hmin rm olan yerd yarmdair klind taxa almdr. 2010-cu ildn etibarn, hr il Qz Qalasnn yaxnlnda Heydr liyev Fondunun, "Qz Qalas" Bdii Qalereyasnn, Bak Masir ncsnt Muzeyinin v "ri hr" Dvlt Tarix-Memarlq Qoruunun tkilatl il beynlxalq "Qz Qalas" Beynlxalq incsnt festival keirilir. xntnn uca v qaln da ktlsi qllnin evrsin toxunandr. formasnda olan bu kincisi analogiyas olmadndan kitabnin mtni "Msud Davud olunun qbbsi" (baqa bir oxunua gr qllsi) tin izah olunur. Bellikl grnr ki, Qz Qalas qll-mayak nmunsidir. burada qalan ucaldan Qalann cnub-qrb trfindki divar daxilind ikinci mrtbdn balayaraq yeddinci mrtby qdr dadan sliq il hrlm, quyu formasnda rm (oyuq) vardr. [25], Dini xarakterli tikili qalqlar da 1998-ci ild Qz qalas trafnda aparlm arxeoloji qaznt zaman z xarlmdr. qalas tbii proseslrin tsiri nticsind mhm rol oynaya bilck elmi tdqiqatlar yaxn rqd analoqu olmayan bir abiddir.. da aparlb. mvzularna geni yer sthindn 2 m hndrlkd Lakin bununla bel razid ilk insan mskunlamasnn Paleolit dvrn tsadf etmsi sbut edilmidir. Monitorlarda Qz Qalas irvanahlarn mumi mdafi tikililri sistemin daxil olan mdafi tikilisi idi v thlk haqqnda gndzlr tst, geclr is alov vasitsil siqnal vern mayak kimi faliyyt gstrirdi. memarl geni ksini mlliflr gr, qalann qzla Yazda "gnbz" sznn mvcudluu bizi Qz Qalasnn rsdxana olmas ideyasna yaxn edir. Qz qalasnda xntnn dairvi qll ucalnda qalxmas, onlarn st meydanalar arasnda vaxtil birbaa balln olduunu gstrir. [35], Azrbaycan festivalda ilk df Hokkaydo Universiteti Xarici Tlblr Assosiasiyasnn prezidenti liby Mmmdovun tbbs il dzldilmi Qz qalas v milli geyimli insan fiqurlar tmsil edilmidir. Qz qalasnn adnn mnyi byk zaman deiklr vardr. Qalann daxili hisssi 8 mrtby blnr. qz) sasn Qz qalas Qz qalas 19922006-c illrd 1 v 250 manatlq,[31] 2006-c ildn 10 manatlq[32] v 5 qpiklik[33] pul skinaslarnda tsvir edilmidir. Quyunun suyu kimyvi analiz olunmu, onun imk n tam yararl olmas myynldirilmidir. qorunub saxlanmasna v tbliin VII-VI srlr aid tikilinin yerind ina olunub) slubu irvan-Aberon memarlq mktbi Hndrly 29,5 m Vziyyti muzey UNESCO mumdnya rsiRsmi ad: Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden TowerTipiMdniKriteriyaviTyin edilib2000stinad nm.Dvlt AzrbaycanRegionAvropa v Asiya Azrbaycandak tarixi abidlrin milli qeydiyyatstinad nm.KateqoriyaEvhmiyytiDnya hmiyytliQz qalasQz qalas Dadan hrlm bu tavanlarn ortasnda dairvi deiklr vardr. Hndrly 28 m, diametri birinci mrtbd 16,5 m-dir. qalasnn tkrarolunmaz Tarixdn mlumdur ki, Qafqaz Albaniyasnn cnub hrlrindn saylan Bak, Sasanilrin tsiri altnda idi. XII-ci srd Qz Qalas Bak hrinin mdafi sistemin daxil idi. Abidd geni brpa v tdqiqat ilri Azrbaycan SSR qurulduqdan sonra aparlmdr. bu maddi-mdniyyt abidsind Bunu abidnin tikinti quruluundak dyiikliklr d sbut edir. etmidir. ekspozisiyas yaradlb. nki baqa Aberon qalalarnda tikinti zaman hakimiyytd olan irvanah byk tntn v dbdb il kitablrd gstrildiyi halda, Aberonun n mhtm abidsind bel kitab gstricisi yoxdur. "K ", , 1976, C. Qiyasi Nizami dvrnn memarlq abidlri, Bak, q nriyyat, 1991, sh 162, C. Qiyasi Nizami dvrnn memarlq abidlri, Bak, q nriyyat, 1991, sh 163, C. Qiyasi Nizami dvrnn memarlq abidlri, Bak, q nriyyat, 1991, sh 164, S. Aurbyli Bak hrinin tarixi, Bak, 2007, sh 154, Azrbaycandak tarixi abidlrin milli qeydiyyat, Azrbaycan Dvlt Opera v Balet Teatrnda, "ri hr" Dvlt Tarix-Memarlq Qoruunun, "Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower", http://www.azadliq.org/content/article/2182488.html, Geheimnis des Jungfrauenturm soll gelst werden, Mythisches Bauwerk, mit Laser durchleuchtet, The monumental inscriptions from early Islamic Iran and Transoxiana, "Decision 27COM 7B.59 Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower (Azerbaijan)", "Decides to retain the Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower (Azerbaijan) on the List of World Heritage in Danger", frasiyab Bdlbylinin yaradclnn xronologiyas. qalasnn yuxardan grn Bel ki, VIII mrtbnin tavannn ortasnda olan dairvi deikdn baxdqda birinci mrtbnin dmsini grmk mmkndr. Hr il bu festival yerli sakinlrl yana, xarici lklrdn glmi iki milyondan ox insan ziyart edir. Qz Knardan v yuxardan baxdqda is bu doqquz grnts yaradaraq binann "9" klind tikilmsi effektini verir. oxsayl fsanlrl baldr. Abidd geni brpa v tdqiqat ilri Azrbaycan SSR qurulduqdan sonra aparlmdr. qarda (bzi mnblrd hkmdar v elmi aradrmalardan bhs edilir. O, dnizin zrind "sevgi inamnn yelknlrind" ar-ar yeriyirdi. Qz qalasnn trafnda aparlan qaznt zaman Baknn qdim memarlq abidlrindn biri, X sr aid ediln mscidin qalqlar z xarlmdr. Qz Qalasnn imal-rqi Albaniyann mdafi qalalarndak memarlq elementlri il oxarln qeyd edrk onu eramzn VVI srlrin d aid edn mtxssislr d vardr. Azrbaycan mllimi.- 2014.- 26 sentyabr.- S.9. hrin iqtisadi, gndlik hyat, qorunub saxlanmas v mvcud Ucal v bayr grkmi il Aberonun, elc d btn Azrbaycann mdafi qlllri irisind tay olmayan Qz qalas, daha ox plannn bnzrsiz formas il diqqti clb edir. Bu sbbdn Qz qalasnn irvanahlar anda ucaldlmas fikri birmna olaraq rdd edilmidir. sthlrd zml bdiilik, spiralvari lav hrkt yaradr. Vaxt gedirdi. siyahsna salnb. Birincisi ona gr ki, kitab Dairvi Mrdkan qalas v Nardaran qalasnda olduu sayaq zlk hrgy zvi daxil edilmmidir v bu sbbdn d mtxssislrin ksriyyti onun sonradan divara quradrldn qbul edirlr. abid tarixin btn kinci mrtbdn axrnc mrtbydk laq divarn irisind dzldilmi dolama pillknlr vasitsi il hyata keirilir. Qz qalasnn grkmind dinclik v grginlik zvi kild birlrk yenilmzlik, alnmazlq rmzi yaratmdr. Bundan sonra abidnin brpas v qorunmasyla bal lav tdbirlr keirilmi v UNESCO-nun 1 fevral 2010-cu il tarixind keiriln sessiyasnda qala thlkd olan abidlr siyahsndan xarlmdr.[27][28][29]. Bu bnzrsizliyi dairvi qlly bitiik xnt ml gtirmidir. Lakin bir gn, geri qaydarkn, balqnn inam bdrdi v o, batmaa balad. Bzi tdqiqatlar bu xsin Qz qalasn tikdirn feodal hakim olduunu ehtimal edirlr. Sylniln digr fsanlrdn Kitabnin xtti slubca XII yzil aid edils d, Qz qalasnn hmin ada tikilmsi fikrini bir ox mtxssislr qbul etmirlr. Qalaya yegan giri yolu onun qrb trfind, yerin vvlki sthindn 2 m hndrlkd v 1,1 m enind olan tal qap yeridir. Saxs tnklr v novalar zrind dulus arxnn izlri aydn grnr.[15]. Aberon qsrlrinin qlllrind olduu kimi Qz qalasnda da uca silindrik tutum bayrda aadan yuxarya doru ynglc darald halda, irid ksin mrtblr yuxar qalxdqca genilnir (birinci mrtbd i diametr 6,25 m, sonuncu mrtbd 7,0 m). Bu shif sonuncu df 20 iyun 2022 07:07 tarixind redakt edilib. xsusiyytlrin gr XII sr aid edilir. Dniz trfindn v ya qurudan thlk olanda qaladan gndzlr tst, geclr is alov vasitsil digr mdafi tikililrin siqnal verilirdi. Tnklrin bir-birin geydirilmi hisslri (l trfi v divarnn xarici) hng mhlulu il mhkmlndirilmidir. Qdim #rihrin Qrb qapsndan daxil olan kimi #irvanahlar Saray minar v gnbzlrinin zmti il hr ksin diqqtini clb edir. Qalaya yegan giri yolu onun qrb trfind, yerin vvlki sthindn 2 m hndrlkd v 1,1 m enind olan tal qap yeridir.Azrbaycann emblemlrindn biri olan Qz qalas Azrbaycan pul skinaslarnn stnd d dflrl tsvir edilmidir.Son illrd Qz qalasnda v onun trafndak meydanda hr il Novruz bayram nliklrinin keirilmsi nnsi yaranmdr.Mndricat 1Tarixi 2Funksiyas 3Memarlq xsusiyytlri 4Tdqiqi 5Arxeoloji qazntlar 6Brpas 7Mdniyytd 8Xaricd tannmas 9Qalereya 9.1Azrbaycan manatnda Qz qalas tsvirlri 9.1.11992-ci ild buraxlm skinazlar 9.1.21993-c ild buraxlm skinazlar 10stinadlar 11Xarici keidlr. grmk mmkndr. xtt istiqamtinddir. rihrin imal-rq kncnd yerln qalann miflr v fsanlrl hat olunmu tarixi mxtlif sivilizasiyalar v xalqlarla laqlndirilir. saray il birlikd UNESCO-nun Dnya rs Deiklr aquli xtt istiqamtinddir. Birinci mrtbd divarn qalnl 5 m- atr. SSR dvr mtbuatnda yaylan Qz qalasnn guya Roma imperatoru Domisiann (I sr) rfin ucaldlm "Kesar mbdi" olmas haqqnda yaylan informasiya bu cr, he bir tarixi, elmi sas olmayan, tendensiyal uydurmadr. Hesablamalar nticsind mlum olmudur ki, quyunun dniz suyunun sviyysi il he bir laqsi yoxdur. yerlir. lk brpa ilrinin irvanahlar dvlti zamannda aparld gman olunur. Ehtimal etmk olar ki, Qz qalas Sasani imperiyasnn, imaldak mrzbanlnda, mhz Albaniya razisind tikdirdiklri mdafi sistemin daxil idi. nki baqa Aberon qalalarnda tikinti zaman hakimiyytd olan irvanah byk tntn v dbdb il kitablrd gstrildiyi halda, Aberonun n mhtm abidsind bel kitab gstricisi yoxdur. [2], Dadan hrlm bu tavanlarn ortasnda dairvi deiklr vardr. [36], 1992-ci ild buraxlm 1 manatlq sginas, 1992-ci ild buraxlm 10 manatlq sginas, 1992-ci ild buraxlm 250 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 1 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 5 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 10 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 50 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 100 manatlq sginas. xnt hm d qalaya n ox hcum gzlnn rq trfdn qoyulmudur. Kitabnin xtti slubca XII yzil aid edils d, Qz qalasnn hmin ada tikilmsi fikrini bir ox mtxssislr qbul etmirlr. v mahiyyti yetrinc rt qoyan Funksiyaca Qz qalasnn zikkuratn Aberon variant, atprstlik mbdi, skut qllsi, gz qllsi, rsdxana, passiv mdafi tikilisi v s. olmas haqqnda ziddiyytli fikirlr irli srlmdr. Quyunun az hisssi Qalann nc mrtbsinin dmsi sviyysindn balayb divar boyu aaya doru 13 m davam edir. Bel ki, Qz Qalasnn iri v bayr konstruksiyalarnn trafl yrnlmsi bel bir qti qnat gtirib xarr ki, o, mdafi tikilisi deyil, mayak (dniz fnri) deyil v, tbii ki, siqnal gllsi deyil. Qalann cnub v cnub-rq trflrini, xsusil dnizi nzart altnda saxlamaq n mazallar dzldilmidir. Lakin tyinatndan asl olmayaraq tikilinin misilsiz memarlq Dnya hmiyytli bu abidnin yenisi il vz edilib. Onun imal v cnub divarnda enib qalxmaq n 1012 sm drinlikd ayaq yerlri vardr. bal frziyylr, fsanlr v Bak hrinin Qll xntsnn st hisslrinin qabarq fqi da sralar il plastik zlnmsi (bu sralar aras kkliklr ilkin dvrlrd a hng ktlsi il dolu olub.) gni v odu bildirn v Bu frziyylrin Quyunun thlksizliyini tmin etmk n onu qala divar irisind gizltmilr. Bunu abidnin tikinti quruluundak dyiikliklr d sbut edir. rolunu oynamas frziyysin d
lk df bu yaz grkmli rqnas N.Xankov trfindn oxunub: "Msud ibn Davudun gnbzi (qbbsi)". 19621963-c illrd qalann birinci mrtbsinin dmsind arxeoloji qaznt ilri aparlmdr. Bu tdqiqatlarn ehtimalna gr atgah mbdi olan Qz qalas e.. Qalann qaps kemid bir ne qatdan ibart olmudur. Qz qalasnn tikinti quruluunda maraql chtlrdn biri d onun irisind qayadan ovulub dzldilmi su quyusudur. Bzi Qz qalas unikal-konstruktiv quruluuna Dadan hrlm bu tavanlarn ortasnda dairvi deiklr vardr. Bu sbbdn Qz qalasnn irvanahlar anda ucaldlmas fikri birmna olaraq rdd edilmidir. Qalann ad, ox gman ki, Gz Qalasnn thrif olunmu formasdr, yani "nzart qalas" Eyni zamanda qala mayak rolunu da oynayrd. bard film nmayi rmn irisin uzunluu 4045 sm, diametri 2530 sm, divarnn qalnl is 2,2 sm olan saxs tnklr yuxardan aaya doru bir-birinin irisin geydirilmkl yerldirilmidir. interval rivsind aparlmas 1992-ci ild buraxlm 1 manatlq sginas, 1992-ci ild buraxlm 10 manatlq sginas, 1992-ci ild buraxlm 250 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 1 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 5 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 10 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 50 manatlq sginas, 1993-c ild buraxlm 100 manatlq sginas. Bak Qz qalas dahi sntkar bacarnn gcl bdiilik drcsin yksltdiyi, zmt simvoluna evirdiyi sadlik nmunsidir. Dorudan da Qz qllr yrldilri crfi mvqlr gr mhm v lnmzdr. blmsindki heliodispley Dadan hrlm nhng silindr
oxayr. 5 m drinliy qdr davam etdiriln hmin qaznt nticsind mlum olmudur ki, abidnin bnvrsi dniz trf enili olan nhng bir qayann zrind tikilmidir.